اغلب شهرهای کوچک و متوسط ایران در واقع روستاهایی بزرگ هستند که بنابر معیارهای جمعیتی تبدیل به شهر شده اند و این شهرها نیز عموماً همان شکل و بافت روستایی خود را حفظ کرده اند ، به همین دلیل نیز در اغلب این شهرها ما با اراضی باغی داخل بافت (داخل محدوده قانونی شهر) مواجه هستیم.
از سوی دیگر الزامات زندگی شهری و نیاز به تامین مسکن برای شهروندان و همچنین تغییر ساختار محلات از حالت باغی به شهری و انسداد نهرها در داخل شهرها عملاً مالکین باغ ها را به سمت خشکاندن باغات و تغییر کاربری آنها از باغی به مسکونی و یا سایر کاربری ها سوق می دهد و به همین دلیل نیز یکی از کمیسیون های شهرداری کمیسیون تشخیص باغات یا به عبارت بهتر “کمیسیون ماده ۷ آیین نامه قانون اصلاح قانون حفظ و گسترش فضای سبز” می باشد.
تا زمانیکه یک زمین به شکل مشجر و با درختانی سبز و خرم است تشخیص باغ بودن یا نبودن آن کار چندان سختی نیست ولی وقتی مالک باغ آن را به قصد تغییر کاربری خشک می کند تشخیص باغ ماندن و یا نماندن آن دیگر با مالک نیست و اینجاست که کمیسیون ماده ۷ وارد عمل می گردد.
کمیسیون تشخیص باغات یا کمیسیون ماده ۷ آیین نامه قانون اصلاح قانون حفظ و گسترش فضای سبز جهت تشخیص باغات در شهرداری ها تشکیل می گردد.در تبصره ۳ از ماده ۷ آیین نامه قانون اصلاح قانون حفظ و گسترش فضای سبز نیز آمده است:
جهت تشخیص باغات توسط شورای اسلامی شهر، شهرداری موظف است درخواست مالک و ذینفع یا درخواست خود را با سوابق و مدارکی که در بند «د» ماده یک آیین نامه مذکور آمده است به کمیسیون ماده ۷ ارسال نماید و نظر کمیسیون را که حداکثر ظرف مدت یک ماه صادر خواهد شد به ذینفع ابلاغ کند.
در صورتی که ذینفع دو ماه پس از اخذ ابلاغ شهرداری به نظر کمیسیون اعتراض داشته باشد، اعتراض خود را به شهرداری تقدیم خواهد کرد. شهرداری آن را به شورای شهر ارسال خواهد داشت.نظر شورای اسلامی شهر در مورد تشخیص باغ قطعی است. در غیر این صورت چنانچه مالک یا ذینفع پس از دو ماه به نظریه کمیسیون مزبور اعتراض ننماید، مصوبه کمیسیون به عنوان رأی قطعی و نظر شورای اسلامی شهر تلقی خواهد شد.
با این ترتیب می توان گفت شورای اسلامی شهر در واقع مرجع رسیدگی به اعتراض ذی نفع به نظریه کمیسیون باغات یا کمیسیون موضوع ماده ۷ آیین نامه قانون اصلاح قانون حفظ و گسترش فضای سبز می باشد.
ماده ۷ – به منظور نظارت بر حسن اجرای قانون و آیین نامه اجرایی آن و تشخیص باغات کمیسیونی مرکب از اعضای زیر در هر شهرداری تشکیل می شود:
الف- یکی از اعضای شورای اسلامی شهر به انتخاب شورا.
ب- یک نفر به انتخاب شهردار ترجیحاً معاون شهرسازی و یا معاون خدمات شهری شهرداری.
ج – مدیرعامل سازمان پارکها و فضای سبز و درصورت عدم وجود سازمان پارکها و فضای سبز در شهرداری، مسئول فضای سبز شهرداری.
اعضای کمیسیون باغات
طبق ماده ۷ آیین نامه بالا اعضای کمیسیون تشخیص باغات عبارتند از:
یکی از اعضای شورای اسلامی شهر به انتخاب شورا
یک نفر به انتخاب شهردار ترجیحاً معاون شهرسازی و یا معاونت خدمات شهری شهرداری
مدیر عامل سازمان پارکها و فضای سبز در صورت عدم وجود سازمان پارکها و فضای سبز در شهرداری مسئول فضای سبز شهرداری
اعتراض به رای کمیسیون باغات
رای قطعی کمیسیون تشخیص باغات یا همان کمیسیون ماده ۷ از جمله آرای اداری است که ظرف مهلت سه ماه از تاریخ ابلاغ برای اشخاصی که مقیم ایران هستند و ظرف مهلت شش ماه از تاریخ ابلاغ از سوی اشخاصی که خارج از کشور مقیم اند قابل شکایت در دیوان عدالت اداری است.
در دیوان عدالت اداری صرفاً اشخاص حقیقی و اشخاص حقوقی بخش خصوصی مانند شرکت های خصوصی،بانک های خصوصی و… مجاز به شکایت از رای کمیسیون ماده ۷ یا کمیسیون تشخیص باغات می باشند بنابراین در جایی که یک سازمان یا اداره دولتی به رای کمیسیون تشخیص باغات معترض باشد رسیدگی به این شکایت در صلاحیت دیوان عدالت اداری نیست.در این مورد و موارد مشابه (زمین هایی که مالک آن دولت و یا نهادهای عمومی هستند) می توان به استناد دادنامه شماره ۶۹۹ مورخ ۲۲-۰۳-۱۳۸۶ هیات عمومی دیوان عدالت اداری به رای صادره در دادگاه حقوقی صلاحیت دار طرح دعوی نمود.
در نهایت با فرض صدور حکم به نفع شاکی،مجدداً پرونده به کمیسیون مرجوع می گردد تا نواقص کار را برطرف و مجدداً رای صادر نماید. اگر شاکی به این رای نیز معترض باشد می تواند مجدداً به رای دوم نیز اعتراض نماید.
در این مرحله،رسیدگی دیوان عدالت اداری در اصطلاح قضایی رسیدگی در ماهیت دعوی و ماهوی است و با صدور این رای موضوع فیصله می یابد. البته طرفین می توانند از راه های اعتراض فوق العاده به آرای قطعی دیوان عدالت اداری مانند اعتراض موضوع ماده ۷۹ قانون دیوان و اعاده دادرسی استفاده نمایند.
نکته مهم این است که کمیسیون ماده ۷ در رابطه با تشخیص باغ از غیر باغ است و اراضی مزروعی و کشاورزی غیر باغی، مشمول این ماده نیستند.
