هوای نسبتاً داغ هفته گذشته برای بسیاری از ما واقعاً آزار دهنده و حتی غیرقابل تحمل بود و شاید بسیاری از ما دوست داشتیم که در کشوری دیگر و دور از این گرمای طاقت فرسا زندگی می کردیم ولی واقعیت این است که این هوای داغ فقط کشورهای واقع در منطقه غرب آسیا و خاورمیانه را درگیر خود نکرده بود و موج گرمای بی سابقه در بخش های گسترده ایی از کره خاکی از غرب ایالات متحده آمریکا گرفته تا شمال اروپا و منطقه اسکاندیناوی و ژاپن و شبه جزیره کره را درگیر خود کرده بود و در روزهای پایانی ماه ژوئن دمای هوا در برخی مناطق مجاور قطب شمال به مرز ۴۰ درجه بالای صفر نیز رسید که یک رکورد غیرقابل باور برای دمای تابستانی در آن منطقه می باشد و بدین ترتیب مشخص است که چه بلایی بر سر یخ های قطب شمال آمده است.
بطور قطع این گرمای بی سابقه زنگ هشداری برای همه کسانی بود که پدیده تغییرات اقلیمی را قبول نداشتند و معتقد بودند( و یا کماکان معتقد هستند) که این خشکسالی ها و دماهای غیر طبیعی بخشی از یک فرایند طبیعی و زودگذر می باشد.
حالا دیگر مهندسان دور اندیش در شمال اروپا و ایالات متحده و کانادا در طراحی ساختمان های خود جایی هم برای نصب سیستم های خنک کننده در نظر می گیرند و تولید کنندگان یخچال و فریزر به جای تولید یخچال های معمولی ،محصولات ویژه مناطق استوایی را تولید و عرضه می کنند.
ولی سئوال اینجاست که ما تا چه اندازه برای مقابله با فرایند تغییر اقلیم و گرمایش جهانی آمادگی داریم؟
بطور معمول مردمان سرزمین خشک و نیمه گرمسیری ایران از هزاران سال پیش تاکنون خود را با شرائط سخت آب و هوایی و کم بارشی های طولانی مدت هماهنگ کرده و حتی در طراحی خانه های سنتی و قدیمی مناطق مرکزی ایران اصول مقابله با گرماهای ناهنجار طولانی مدت در نظر گرفته شده و در زمینه آبیاری و استحصال آب از سفره های زیر زمینی نیز مردم ایران با ابداع سامانه پیچیده و شگفت انگیز کاریز یا قنات و دور نگه داشتن آب از گزند باد و آفتاب خود را با شرائط خشکی کاملاً تطبیق داده بودند.
متاسفانه در دهه های اخیر با ورود فناوری استحصال آب از چاه های عمیق بوسیله پمپ های برقی و گازوئیلی و تغییر معماری و مصالح مصرفی در ساخت ساختمان ها هم منابع آبی کشور نابود شدند و هم اینکه با الگوبرداری نادرست از سبک معماری غیر بومی ، خانه های ما در مقابل گرما و سرما آسیب پذیر شدند و امروز حداقل در دو زمینه منابع آب و سبک معماری منطبق بر اقلیم گرم و خشک ما در آسیب پذیرترین وضعیت قرار داریم.
اما راه چاره چیست؟
بطور قطع بازگشت به سبک معماری اصیل ایرانی در میانه این بحران کمبود مسکن یک خیال خام و بیهوده است و قطعاً ما باید برای یک مدت نامحدود با همین وضعیت اسفبار در سبک معماری مواجه باشیم.
در زمینه آب نیز بخش عمده ایی از منابع آب تجدیدپذیر کشور از بین رفته و اگر از همین امروز به فکر نباشیم فردا برای جبران خیلی دیر خواهد بود (کمااینکه هم اکنون نیز در برخی مناطق کشور کار از کار گذشته) پس باید از همین امروز برای فردا برنامه ریزی کنیم.
منطقه آبسرد دماوند نیز جزء مناطقی است که حداقل در یک دهه اخیر کم و بیش با مشکل افت سطح آب های زیر زمینی و افزایش دمای ناهنجار و حتی تغییر رژیم بارشی از برف های سنگین ماندگار به برف های سبک و کم دوام و در یکی دو سال اخیر حتی تغییر رژیم بارش از برف به باران مواجه شده و وضعیت این منطقه از نظر تغییرات اقلیمی و گرمایش جو بسیار بحرانی می باشد.
انشاء الله در بخش دوم این مقاله بصورت اختصاصی به مساله سازگاری با تغییرات اقلیمی در شهری مثل آبسرد خواهیم پرداخت.