انتقال آب از سرشاخه های دلیچایی،تنها راه نجات جمع آبرود از نابودی

حوزه آبریز جمع آبرود به عنوان یکی از کوچکترین حوزه های آبریز فلات مرکزی ایران این روزها حال و روز خوبی ندارد .
این حوزه آبریز که متشکل از ده ها مسیل و چند رودخانه فصلی و دایمی است هر چند بخش بزرگی از آن در استان تهران قرار دارد ولی در واقع زیر مجموعه حوزه آبریز استان سمنان و کویر مرکزی ایران (دشت کویر)محسوب شده که از غرب به منطقه اسلام آباد و هومند وادان و هاشمک، از جنوب به رشته کوه و ارتفاعات قره قاج،از شمال به ارتفاعات البرز و کوه های اشنه در و زرین کوه و از شرق به دشت های مرتفع جنوب سربندان و ارتفاعات شرق مقانک و از جنوب نیز به دشت ایوانکی محدود شده و می توان گفت یکی از کوچکترین حوزه های آبریز مستقل کشور می باشد که تقریباً ۸۰ درصد آن در داخل شهرستان دماوند و ۲۰ درصد دیگر در بخش ایوانکی شهرستان گرمسار قرار گرفته.

این حوزه آبریز در اصل از دو بخش غربی و شرقی تشکیل شده است که بخش غربی آن تحت نام کلی جمع آبرود یا رودخانه کیلان از کوه های شمال شهر آبسرد (مسیل های خسروان و اتابک) شروع شده و سپس مسیل آب باریک کیلان نیز به آن ملحق شده و به سمت جنوب جاری می گردد.

بخش شرقی نیز که به رودخانه کبود ملک معروف است خود از دو مسیل جابان و سربندان و چند مسیل کوچک تشکیل شده است.

این دو رودخانه در جنوب شهر کیلان و در مرز استان های تهران و سمنان در محلی بنام دوآب به هم ملحق شده و رودخانه ایوانکی را بوجود می آورند و این رودخانه عاقبت در دشت ایوانکی به پایان راه خود می رسد و فقط در سال‌های بسیار پر آب و در هنگام وقوع سیل های فوق العاده مهیب امکان سرازیر شدن مازاد آب این مجموعه به کویر مرکزی وجود دارد که ظاهرا صدها سال است که چنین اتفاقی نیفتاده است.
بطور کلی سه شهر آبسرد، کیلان و ایوانکی و ده ها روستا نظیر آیینه ورزان، خسروان ، جابان، سربندان، زان، لومان، زیارت،مقانک ،اوچونک سرخه ده، اتابک های سفلی و علیا و هاشمک، آجان، بولان و تنگه ،وردانه و کبود ملک و کرک ،احمد آباد خاک تپه و… در این حوزه آبریز قرار دارند.

اما این روزها حال این حوزه آبریز اصلا خوب نیست و کل این مجموعه زیر فشار خشکسالی های متوالی و برداشت های غیراصولی از ذخایر آب های زیر زمینی در معرض نابودی کامل است.

رودخانه ایی که تا چند دهه پیش دایمی و بسیار پر آب بود امروز تبدیل به یک رودخانه فصلی کم آب شده است و در پایین دست هم که اندک آبی جاری است شور و تقریباً غیرقابل استفاده می باشد.

از آنجا که حوزه آبریز جمع آبرود به عنوان منطقه ایی تاریخی ده ها قرن کانون تجمع و سکونتگاه اقوام مختلفی بوده و هم اکنون نیز چند ده هزار نفر را در جای خود داده است لذا تامین آب مورد نیاز برای شرب و کشاورزی این جمعیت کثیر لازم و ضروری بوده و بر همین اساس در حدود یک دهه قبل طرح انتقال آب از سرشاخه های رودخانه تاررود به دشت هومند آبسرد و سپس انتقال آن به شهر کیلان در دستور کار وزارت نیرو قرار گرفت که متاسفانه به علت برخی کارشکنی ها این طرح قبل از اجرا متوقف شد.

در دو سه سال اخیر هم یک طرح ناقص و مبهم تحت عنوان انتقال آب از سرشاخه رودخانه دلیچایی(هویر) به روستاهای شرق شهرستان دماوند مطرح شد که ظاهراً هدف آن فقط تامین آب شرب روستاهای شرق شهرستان دماوند بوده و تامین آب شرب شهرهای آبسرد و کیلان و همچنین تامین آب مورد نیاز کشاورزی منطقه جمع آبرود در آن دیده نشده و لذا می توان نتیجه گرفت که این طرح هیچ کمکی به احیای رودخانه جمع آبرود و رودخانه کیلان نخواهد کرد.

هم اکنون حجم زیادی از آب رودخانه دلیچایی در فصول پاییز و زمستان بدون استفاده راهی حبله رود و دشت گرمسار می گردد و این در حالی است که شهر ایوانکی و شهر جدید ایوانکی از توابع شهرستان گرمسار نیاز مبرم به همین آب جهت مصارف خانگی و صنعتی دارد حال اگر همین هرز رفت آب دلیچایی در ماه های سرد سال از محل دریاچه هویر و دشت چمنداب به سربندان و سپس شهرها و روستاهای حوزه آبریز جمع آبرود انتقال یافته و به چاه های تغذیه ای تزریق گردد هم این شهرها و روستاهای شرق شهرستان دماوند از خطر کم آبی نجات می یابند و هم مازاد این آب باعث نجات دشت ایوانکی از بی آبی می گردد.

در حال حاضر که وزارت راه و مسکن و شهرسازی در پی توسعه شهر جدید ایوانکی می باشد بهترین راه و کم هزینه ترین راه برای تامین آب پایدار این شهر جدید،انتقال آب مازاد رودخانه دلیچایی به حوزه آبریز جمع آبرود می باشد چرا که انتقال آب از گرمسار به دشت ایوانکی نیازمند احداث یک خط انتقال از گرمسار به سمت ایوانکی و پمپاژ و گذر این خط لوله از کوه های نمکی شرق ایوانکی می باشد حال آنکه انتقال آب از سرچشمه رودخانه دلیچایی بدون نیاز به پمپاژ و کاملاً بصورت ثقلی انجام می گیرد.

احیای رودخانه جمع آبرود بطور قطع هم به نفع اکوسیستم شکننده این رودخانه بوده و هم به توسعه پایدار شهرها و روستاهای این منطقه منجر می گردد.

نوشته ایجاد شد 731

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *