قدیمی ترها و متولدین قبل از دهه ۳۰ به خوبی روزهای پر آب دشت شهریار در جنوب غرب شهر تهران را به خاطر دارند، آن زمان که رودخانه پر آب کرج هر ساله میلیون ها مترمکعب آب را به این دشت هدیه می کرد و تمام روستاهای حاشیه رودخانه کرج از سرحدآباد کرج گرفته تا کرشت و شهریار و رباط کریم و شمس آباد و حسن آباد جاده قم از آب فراوان این رود بهره برده و دشت های منطقه سرسبز و آباد بودند.
در آن زمان و قبل از احداث سد کرج مشکل بزرگ روستاهای دشت شهریار طغیان های گاه و بی گاه رودخانه کرج و زمین های نمناک و باتلاقی دلتای رودخانه کرج بود ولی با احداث سد کرج در سال ۱۳۴۲ و انتقال آب رودخانه کرج از طریق تونل بیلقان به سمت کلانشهر تهران بتدریج آب رودخانه کرج کم و کمتر شد تا اینکه در اواسط دهه پنجاه بتدریج رودخانه کرج کم آب شد و در اوائل دهه ۶۰ تقریباً هیچ آبی در رودخانه کرج باقی نماند و این رودخانه رسماً خشک شد و در اواخر دهه ۶۰ این کم آبی منجر به خشک شدن قنوات و افت سطح آب چاه های منطقه شد و در دهه ۷۰ هم تقریباً هیچ قنات دایری در منطقه وجود نداشت.
هم اکنون نیز دشت های سبز مصب رودخانه کرج تبدیل به بیابان های خشک بی آب و علف شده و دیگری اثری از آن همه آب و آبادانی در منطقه باقی نمانده.
در سال های دور که دشت شهریار پر آب بود الگوی کشت منطقه براساس محصولات آب پسندی نظیر هلو و آلو و گوجه درختی و گلابی و گیلاس و آلبالو و انواع انگورهای آب دوست شکل گرفته بود ولی در اوائل دهه ۶۰ به علت تشدید کم آبی بتدریج الگوی کشت بر روی محصول انگور آن هم از ارقام خشک پسند انگور متمرکز شد و هم اکنون نیز تنها محصول تجاری جنوب دشت شهریار و منطقه رباط کریم انگور می باشد.
ما نیز در دشت هومند آبسرد چند سال است که با معضل افت شدید سطح آب چاه ها مواجه هستیم و چاره ایی نداریم مگر تغییر الگوی کشت و حرکت به سمت کاشت گیاهان خشک پسند و مقاوم در مقابل تنش های آبی که ارزش اقتصادی نیز داشته باشند.
همانگونه که در مقالات قبلی نیز بدان اشاره شده بود محصولاتی نظیر انگور و بادام و زرشک جز بهترین گزینه ها برای جایگزینی کشت در منطقه ما می باشند ولی برخی از دوستان از عدم باردهی مناسب این نوع درختان گلایه دارند و نسبت به آن اظهار تردید داشتند.
واضح است که برای کاشت هر نوع محصولی ابتدا لازم است گونه و نژاد مناسب و سازگار منطقه شناسایی شده و سپس نسبت به کاشت تجاری آن نوع گیاهان اقدام گردد و نمی توان از هر نوع گونه ایی بدون تحقیق استفاده کرد.
برای مثال در رابطه با درخت بادام لازم است که انواع بادام دیر گل و مقاوم در مقابل سرمازدگی که عموماً در مناطق غربی استان اصفهان و شهرهای مرتفع چهارمحال و بختیاری کشت می گردد استفاده نمود و در رابطه با انگور نیز با توجه به اینکه فصل برداشت انگور در منطقه آبسرد تقریباً ۳۰ تا ۴۵ روز دیرتر از مناطق جنوبی استان تهران می باشد و به قول معروف بار انگور آبسرد در انتهای فصل به بازار می رسد باید اقدام به کاشت واریته های تجاری مقاوم به سرما نظیر ردگلوب – اسکارلت رویال – شاهرودی -ایته-رشه-بیدانه سفید – بیدانه قرمز – ترکمن ۴ -جوین – اتوم کینگ- روبی سیدلس- شاهانی و صاحبی قرمز نمود که نهال این واریته ها معمولاً در نهالستان های معتبر منطقه آذربایجان، زنجان و همدان موجود هستند و در این بین انواع انگور بیدانه قرمز و سفید(مخصوص کشمش) و دارای ارزش افزوده بالا و انگورهای شاهرودی و ترکمن ۴ و جوین و شاهانی و صاحبی قرمز مخصوص تازه خوری هستند و در تست های محلی نیز انواع بیدانه سفید و قرمز مقاومت و سازگاری بسیار بالایی از خود نشان داده اند ضمن آنکه با توجه به ارزش افزوده بسیار بالای کشمش نسبت به انگور تازه و باردهی زیاد انواع بیدانه سفید(کشمش) این گونه جز بهترین گزینه ها برای کاشت در منطقه آبسرد می باشند.ضمن آنکه انگور بیدانه سفید کشمشی مقاوم ترین انگور در مقابل تنش های دمائی بوده و با قابلیت تحمل حرارت بالای ۴۰ درجه و سرمای تا منفی ۱۵ درجه و مشروط به اینکه گرفتار سرمازدگی اواخر بهار (نیمه دوم اردیبهشت تا آخر خردادماه) نشود می تواند در مکان های دارای تابش آفتاب مناسب نظیر دامنه های جنوبی و مناطق باز، عملکرد فوق العاده خوبی داشته باشد.
لازم به یادآوری است انگورهای مخصوص به مناطق گرمسیر نظیر یاقوتی و عسگری و کندری به هیچ عنوان مناسب منطقه ما نبوده ضمن آنکه محصول آنها در آبسرد زمانی آماده برداشت می گردد که دیگر بازار از این نوع انگور اشباع شده و تقریباً هیچ خریداری برای آنها پیدا نمی شود و لذا فقط می توان روی محصول غوره آنها حساب کرد ضمن اینکه به علت سردی هوا در نیمه دوم شهریور ماه بعضاً مشاهده شده که محصول این گونه ها هرگز شیرین نشده و نارس می مانند.
در رابطه با زرشک اهلی یا همان زرشک پلوئی نیز می توان به جرات گفت که منطقه آبسرد یکی از بهترین مکان ها برای کاشت این گیاه می باشد و آبسرد آنقدر مناسب و مستعد کاشت این درخت است که حتی بدون نیاز به نگهداری دایم هم این درخت به بار نشسته و مشروط به آبیاری حداقلی زرشک اهلی باردهی مناسبی خواهد داشت.
البته توجه داشته باشید که برای کاشت درخت زرشک حتماً فاصله درختان را براساس استاندارد کاشت زرشک دیم که ۷ در ۷ متر است در نظر بگیرید تا در سالهای کم آبی قابلیت های تجاری باغ شما حفظ گردد.
البته درختچه زرشک به علت شاخه گستری عرضی زیاد بیشتر مناسب باغ های پهناور و باغداری حرفه ایی می باشد و کاشت آن برای افرادی که زمین کوچک دارند به هیچ عنوان توصیه نمی گردد.
و نکته آخر اینکه:
اگر شما یک باغچه کوچک دارید و قصد و یا امکان باغداری حرفه ایی را ندارید حتماً از درخت انگور به عنوان گونه غالب باغچه و حیاط خود استفاده کنید تا هم از محصول آن بهره مند شوید و هم از سایه آن استفاده کنید و بدینوسیله در بلند مدت دغدغه کمتری برای آبیاری دایم باغچه و یا بحران آب داشته باشید.